Het boek van Kardinaal Coccopalmerio is slechts het meest recente voorbeeld van hoe de Katholieke leer in vraag wordt gesteld
Een paar weken geleden verscheen er een verrassend artikel over vrouwelijke priesters in Civiltà Cattolica, het tijdschrift van de Jezuïeten. De argumenten waren bekend: de auteur, plaatsvervangend redactielid Br. Giancarlo Pani, vroeg de lezers te overwegen of een priesterschap exclusief voor mannen misschien verouderd is. “Er is onrust,” schreef Br. Pani, “onder degenen die niet begrijpen hoe de uitsluiting van de vrouw uit het priesterschap kan samengaan met de bevestiging en de waardering van haar gelijke waardigheid”.
Het is opzienbarend dat dit verschijnt in een tijdschrift uitgegeven door een van de dichtste adviseurs van de Paus, Br. Antonio Spadaro; in een tijdschrift dat zeer dicht staat bij de Heilige stoel – elke pagina is doorgelicht door het Vaticaan – en dat de Paus onlangs geprezen heeft. Het geeft de suggestie dat er in de Kerk, zelfs op de hoogste niveaus, momenteel een complete burgeroorlog aan de gang is over de Katholieke leer. Er was nog een voorbeeld gisteren, toen Radio Vaticana een nieuw boek van kardinaal Francesco Coccopalmerio aanprees, de voorzitter van de Pauselijke Raad voor Wetteksten.
Kardinaal Coccopalmerio zegt dat gescheiden en hertrouwden de Communie kunnen krijgen als ze enigszins een wens hebben om hun situatie te veranderen – zelfs als ze niet “als broer en zus” willen leven. In sommige gevallen, zegt de Kardinaal, kan het vermijden van seksuele contacten “onmogelijk” zijn. Hij geeft het voorbeeld van een man die verlaten wordt door zijn vrouw. De man begint te leven met een andere vrouw. Ze helpt bij de opvoeding van zijn kinderen. Als de relatie ineenstort, zou de man ondergedompeld kunnen raken in “diepe wanhoop” en de kinderen zouden worden overgelaten zonder een moederfiguur. De Kardinaal schrijft: “Daarom zou het verlaten van de verbintenis gelijk staan aan het niet nakomen van een morele plicht ten aanzien van onschuldige personen.” Als het vermijden van seksuele contacten “problemen” zou veroorzaken, dan zouden ze deze moeten blijven hebben om de relatie draaiende te houden.
De implicaties van het argument van kardinaal Coccopalmerio lijken haaks te staan op de leer van de Kerk. Om het duidelijkste punt eerst te nemen, is de mening van de Kardinaal dat een overspelige seksuele relatie kan samengaan met het ontvangen van de Communie gewoon radicaal tegen de Katholieke leer. Dat de twee niet kunnen samengaan heeft Johannes Paulus II geleerd in 1981, Benedictus XVI in 2007, en de Congregatie voor de Geloofsleer in 1994, en niet te vergeten de Pausen H. Innocentius I, H. Zacharius, H. Nicolaas I… en we kunnen door blijven gaan met opsommen.
Maar dit is niet het enige probleem met het boek van Kardinaal Coccopalmerio. Neem zijn veronderstelling dat het vermijden van seksuele contacten een “onmogelijkheid” kan zijn. Het is zeer moeilijk om dit te rijmen met de verklaring van het Concilie van Trente: “Als iemand zegt dat de geboden van God onmogelijk om te onderhouden zijn, zelfs voor een die gerechtvaardigd is en in staat van genade, moge hij geëxcommuniceerd worden.” (Sessio VI, Canon 18) Dat betekent dat God, onze liefdevolle Vader, nooit zal ophouden ons te helpen. Maar Kardinaal Coccopalmerio denkt dat het vermijden van de zonde soms onmogelijk kan zijn voor ons.
Om verder te gaan, lijken de conclusies van de Kardinaal over het feit dat onthouding “problemen” zou veroorzaken dubieus. De H. Paulus, geïnspireerd door de Heilige Geest, veroordeelt het idee dat men “kwaad kan doen om het goede te bewerkstelligen” (Rom. 3, 3-10). De Kerk heeft dit zeer strikt geïnterpreteerd. De H. Thomas van Aquino, in navolging van deze eeuwige leer, zei dat men geen overspelige seks mag hebben, zelfs als het een heel land van de ondergang zou kunnen redden (De Malo, q. 15, a. 1). Kardinaal Coccopalmerio denkt daarentegen dat men overspelige seksuele contacten kan hebben als het geen “problemen” zou veroorzaken.
Wat betreft de vraag van de Communie zelf: bij iemand die leeft in een voortdurende overspelige relatie is dat kans zeer reëel dat hij in een staat van doodzonde leeft. Alleen God weet dit, maar als iemand een ernstige zonde begaat, terwijl ze hun weg onderscheiden in verhouding tot de Katholieke leer, dan is dit een vrij aanzienlijke mogelijkheid. En de Communie nemen in staat van doodzonde is, volgens de H. Jan Vianney, patroonheilige van de parochiepriesters, de ergste zonde van alles – erger dan Christus kruisigen. Veel van de gescheiden en hertrouwde blijven weg van de Communie om te voorkomen een doodzonde te begaan. De aanpak van Kardinaal Coccopalmerio suggereert dat dit risico, in sommige gevallen, te onbeduidend om een hindernis te zijn.
Nu, de Kardinaal zegt dit alles natuurlijk niet ronduit. Hij zegt niet, “Ik denk dat Johannes Paulus II, Benedictus XVI, en de traditie van de Kerk verkeerd zijn. Ik denk dat de morele wet soms onmogelijk te houden kan zijn. Ik heb in principe geen probleem, met kwaad doen, opdat het goede eruit voort zou komen. En ik denk niet dat de Communie ontvangen in een staat van doodzonde zulk een verschrikkelijke zonde is dat we hier grote voorzorgsmaatregelen tegen moeten nemen.” Maar het feit alleen dat hij deze dingen niet zegt is nauwelijks een geruststelling.
De minder genereuze interpretatie zou zijn dat dwalingen in de leer altijd proberen om duidelijkheid te vermijden. John Henry Newman heeft opgemerkt dat de Arianen “vage dubbelzinnige taal gebruikten, die… een katholieke gevoel leek uit te dragen, maar die, wanneer ze uitgewerkt zouden worden op de lange termijn, heterodox zouden blijken te zijn.” De genereuzere interpretatie is dat de Kardinaal niet heel zijn woorden doordacht heeft, en hen zou intrekken als hij besefte wat ze impliceren.
Kardinaal Coccopalmerio is een belangrijke figuur in het Vaticaan: zijn boek verscheen met duidelijk steun van binnen het Vaticaan, en zonder officiële tegenspraak. En zijn mening is dicht bij die van veel andere prelaten (zoals de bisschoppen van Malta en de meeste van Duitsland). Dus kan de discussie over de communie niet langer worden gezien – als dit ooit kon – als een marginaal gekibbel tussen “liberalen” en “conservatieven”. Het kan ook niet worden geformuleerd als een kwestie van de vraag of je liever een beetje meer genade of een beetje meer rechtvaardigheid wilt. Het is nu duidelijk een debat over de vraag of de leer van de Kerk nog steeds geldig is. En dat betekent dat het debat zal voortduren.
Artikel van Dan Hitchens voor Catholic Herald: The Church is now in a full-blown civil war over doctrine
Vertaling door Hiëronymus Saepinus voor het Katholiek Forum
Ik hoop maar dat er door deze burgeroorlog over de Katholieke leer geen broedermoord aan het gebeuren is !