De Openbaring van de diepste Eénheid

Goede Vrienden,

Na onze overwegingen over de menselijke waardigheid hebben we eind oktober vorig jaar onze aandacht gericht op  de Eucharistie. Na enkele onderbrekingen beschouwen we nu de Eucharistie nog  vanuit het verleden, het heden en de toekomst. Eerst handelen we over de Eucharistie als “herinnering” of “gedachtenis”.

De woorden van Jezus: “Doe dit  tot, mijn gedachtenis” nodigen ons  uit, niet alleen  om de ritus van de Eucharistie te blijven vieren, maar ook om zijn levensoffer in gedachten te houden en na te volgen, zoals we een vorige keer al hebben toegelicht met   “het charisma van de voetwassing”.  Dit is als het ware de objectieve realisatie van de Eucharistie als gedachtenis. We voegen hier nu een subjectieve betekenis aan toe, nl.  de  persoonlijke beschouwing en aanbidding. Hiervan gaven zovele gewone gelovigen, heiligen en mystici  doorheen de eeuwen ons een voorbeeld. Het is  de subjectieve weg van de beschouwing. Met beschouwing, de gedachtenis of  de “her-innering (het Latijnse “re-cor-dare” = opnieuw een hart geven), bedoelen we  het liefdevol gedenken, waarbij hart en geheugen intens met elkaar verbonden zijn (wat juist de betekenis is van het Hebreeuwse woord: lamed vav: lev = hart).

De Emmaüsgangers zijn hiervan een goed voorbeeld. Na het drama van Golgota, gaan ze zeer droevig naar huis. Onderweg ontmoeten zij de verrezen Heer die ze niet herkennen maar die hen de Schriften verklaart. Zij kenden de Schriften en hadden ook het verschrikkelijk lijden en sterven van Jezus meegemaakt. Aan hun geheugen haperde niets maar er was een kortsluiting met hun hart. Nu zijn ze totaal verward en geestelijk verlamd. Jezus herstelt deze verlamming  door zijn uitleg en ze zeggen: “Brandde ons hart niet in ons terwijl Hij onderweg met ons sprak en ons de Schriften ontsloot ?” (Lucas 24, 32). De kortsluiting is hersteld. Het “liefhebben met het geheugen” gaat weer samen met een “branden van het hart”. Dit is uiteindelijk de zin van iedere liturgische viering: men herdenkt een heilsgebeuren uit het verleden  en men ontvangt daarvan nu dezelfde vruchten: een liefdevol vieren en tegelijk beleven .

Deze “eucharistische gedachtenis” is gericht op God én op de mens. Het is als een kind dat aan zijn vader het goede in herinnering brengt: Gedenk Vader, het offer van uw Zoon…. De consecratie is als een vertellen aan de Vader wat Jezus deed. Verder wordt in deze gedachtenis gans de Kerk betrokken, de zegevierende, lijdende en strijdende Kerk: Herinner U Abraham, Isaak en Jakob, herinner U David, herinner u de namen van onze dierbare overledenen, herinner U hen die ons nu besturen…Vervolgens is de “dienst van het Woord”  eveneens een uitnodiging tot gedachtenis. Het Woord Gods wordt ons gegeven opdat we het in ons hart-geheugen zouden bewaren en ernaar handelen. Ook de voorbereiding op de Communie en de dankzegging daarna zijn geschikte ogenblikken om in beschouwing bij de Heer te vertoeven. “Zie het Lam Gods…”  is een uitnodiging  tot biddend beschouwen.

In de christelijke traditie zijn verschillende vormen ontwikkeld om te komen tot een voortdurend liefdevol denken aan Jezus.  Eén bijzondere vorm hiervan  is het Jezusgebed, vooral in het Oosten ontwikkeld: het voortdurend herhalen van de naam van Jezus of “Jezus, Zoon van de levende  God, ontferm U over mij”  naar het voorbeeld van het beroemde en ontroerende verhaal van de Russische pelgrim (“De ware verhalen van de Russische pelgrim”). Hierdoor kunnen  onze  al te menselijke gedachten gelouterd worden om in de geest steeds meer één te worden met God. Een uitmuntende vorm van beschouwing is de stille aanbidding voor het uitgestelde Allerheiligste Sacrament, waarover de Catechismus van de Katholiek Kerk (1992)  kortweg zegt: “Door de verdieping van het geloof in de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in zijn Eucharistie heeft de Kerk de zin ontdekt van de stilzwijgende aanbidding van de Heer, aanwezig onder de eucharistische gedaanten” (nr. 1379). Sinds de late middeleeuwen is er nauwelijks nog een heilige geweest die niet in deze zin een bijzondere “eucharistische heilige” kan genoemd worden. De heilige Johannes Paulus II geeft  in zijn brief van Witte Donderdag (1980) verschillende vormen aan: persoonlijk gebed voor het Allerheiligste Sacrament, aanbiddingsuren, uitstelling voor korte of lange tijd, een jaarlijks veertigurengebed, het eucharistisch lof, de sacramentsprocessie en de eucharistische congressen. Deze brief eindigt met de verzuchting: “Dat onze aanbidding toch nooit ophoude”. In de ijver voor grote pastorale activiteiten wordt aanbidding dikwijls vergeten. Nochtans kunnen pastorale projecten  slechts vrucht dragen vanuit een geest van aanbidding. De praktijk van aanbidding bij het Uitgestelde Sacrament is in het oosten als zodanig  minder ontwikkeld omdat heel hun liturgie beschouwd wordt als één aanbidding, die aansluit bij de hemelse liturgie, die  reeds lang bezig was en die verder gaat wanneer de aardse viering eindigt. Deze hemelse aanbidding wordt overigens ook uitgedrukt  door de vele iconen van Christus, Maria en de heiligen op het plafond en de muren van oosterse kerken.

Tenslotte is Maria bij uitstek de “Moeder van de herinnering” en de  stille liefdevolle aanbidding. Zoals de heilige Augustinus het met een Latijnse woordspeling uitdrukt, heeft zij Jezus in geloof in haar geest ontvangen vooraleer Hem fysisch in haar schoot te ontvangen (“prior in mente deinde in ventre”). Bij het terugvinden van de 12-jarige Jezus in de tempel, schrijft Lucas (3, 51): “Zijn moeder bewaarde alles wat gebeurd was in haar hart”. Vervolgens is Maria de eerste leerlinge van Jezus tijdens zijn openbaar leven. Ze is Hem gevolgd  en  heeft zijn woord ook volbracht. Moeder wordt men door leven te ontvangen en het ter wereld te  brengen. Daarop zinspeelt Jezus wanneer Hij zegt: “Mijn moeder en mijn broeders zijn zij, die het woord van God horen en er naar handelen” (Lucas 8, 21). “Veeleer gelukkig die naar het woord van God luisteren en het onderhouden” (Lucas 11, 28), En dit geldt op de eerste plaats voor  Maria. Zij heeft niet zoals Hagar haar kind in de woestijn onder een struik alleen gelaten en gezegd: “Ik kan mijn kind niet zien sterven” (Genesis 21, 15). Maria was welbewust in Jeruzalem gedurende  zijn dramatische veroordeling, geseling en verschrikkelijke  kruisweg en zij stond onder zijn Kruis terwijl Hij stierf! Moeders hebben meestal de herinnering van de geboorte van hun kind en verder van een groot deel van hun leven, maar zijn reeds gestorven wanneer hun kinderen zelf oud worden. Maria heeft alles van Jezus’ leven  zeer intens en van nabij meegemaakt, van voor zijn geboorte tot na zijn dood, verrijzenis en hemelvaart.  Zij staat in het hart van het mysterie van de Menswording, van Pasen en van Pinksteren. En bij het ontstaan van de Kerk verzamelen de apostelen  zich eensgezind rond Maria (cfr. Handelingen 1, 14). Zij draagt in zich de  gehele schat van  de  herinnering van de Christus mysteries. Bovendien heeft zij op eminente wijze deze mysteries beleefd. Zij is bij uitstek de “Moeder van de herinnering” en van de stille aanbidding, die de bron zijn van het christelijk leven.

P. Daniel

XVII.2

Vrijdag 7 januari 2022

Flitsen

Na de  vespers van oudjaarsavond hebben we de tijd genomen om God te danken voor al het goede dat we dit jaar mochten ontvangen, alsook om elkaar om vergeving te vragen en elkaar vergeving te schenken. Om half elf vierden we de Eucharistie (Latijnse ritus) die tegen middernacht eindigde. Als overgang naar het nieuwe jaar zongen we het Te Deum. In de refter aten we een kleine versnapering. Er waren kaarten voorbereid met daarop de namen van alle leden van de  gemeenschap en een heilige. Wie een kaart trekt neemt die bepaalde heilige als gids voor het hele jaar en bidt voor de medebroeder of zuster die vermeld  staat. Tenslotte werd voor ieder nog een Bijbeltekst  gekozen en gelezen.

Een christelijk gezin met 2 jongetjes (3 j en 7 j) verblijft deze dagen bij ons om wat vertrouwd te raken met de gemeenschap. Zij zullen het conciërgegezin worden aan de grote poort. Voorheen was er een moslimgezin, waarvan de vader, een zeer zware hartpatiënt, inmiddels overleden is en de vrouw wilde met haar  drie kinderen bij haar broer en zus in Qâra gaan wonen. Ze blijft wel bij ons werken. Dit gezin is christelijk en  regelmatig samen met ons aanwezig in de liturgische diensten terwijl de kinderen inmiddels vriend zijn van iedereen.

Voor de Syrische moslims heet 1 januari als begin van een nieuw jaar “na Jezus Christus”  niet dezelfde betekenis als voor christenen. Een 15 tal arbeiders was bezig met het beton storten op het dak van het fabriekje in aanbouw. Ibrahim, onze verantwoordelijke voor het terrein, had graag dat ik die werkzaamheden op dit cruciaal moment zou zegenen. Zo trok ik ’s middags, op Nieuwjaarsdag met stola, het boek van de zegeningen en wijwater naar de werkzaamheden. Sommige arbeiders die aan de theepauze bezig waren boden me achteraf gastvrij thee aan  (in een glaasje dat al door anderen was gebruikt en dat ook na mij gul aan anderen zal worden aangeboden. Leve de pré-corona mentaliteit.

Op zondag 2 januari celebreerde ik de byzantijnse  liturgie (het voor-feest van de Epifanie of Openbaring), wat voor mij niet mogelijk is zonder de uitdrukkelijke bijstand van fr Jean als diaken, die zich hierin goed heeft bekwaamd. Het aankleden, wassen van de handen en snijden van het brood is een ritus die bijna zo uitgebreid is als een hele Latijnse Eucharistie. Het middelste gedeelte van het brood met de stempel IC XC NI CA (Jezus Christus Nicanor – Overwinnaar), vertegenwoordigt het Lam Gods. Daarna snijdt de priester een driehoekje voor Maria, vervolgens kleine stukjes voor de engelen en heiligen, waarna voor de intenties van levenden en overledenen en tenslotte voor hen die communiceren. Dit alles wordt  vergezeld van gebeden en bewieroking.

Toen we woensdag de gebeden van de “koninklijke uren” beëindigd hadden, kwam de gemeenschap van het Syrisch-katholiek klooster van Mar Moussa op bezoek. Deze bijzondere ontmoeting  brengen we in een afzonderlijk verslag. Het was een gezamenlijk voorstel van moeder Agnes-Mariam én van de prior van Mar Moussa abouna Jihad. Na dit erg hartelijk treffen, zijn we nog een lange tijd blijven napraten. We vernamen meer details over de wijze waarop moeder Agnes-Mariam, moeder Marie-Claire en zr Carmel die eerste harde periode van de heropbouw hebben beleefd en welke  plaatsen ze hebben bezocht in N. Syrië, Turkije en Irak om het monastieke patrimonium van Antiochië te leren kennen. Om half tien ’s avonds begonnen we de plechtige “paramonie” (vigilie) van Epifanie, die we halverwege onderbraken. Op donderdag zelf vierden we het overige met de Byzantijnse Eucharistie en de uitgebreide wijding van het doopwater, wat samen nog een viertal uur in beslag nam. ’s Middags gebruikten we het middagmaal als  ’n picknick in de laatste zonnestralen op het voorplein.

De Openbaring van de diepste Eénheid

Het klooster van Mar Moussa,  hoog in het gebergte, op 17 km van het centrum van Nebek, werd gesticht door de heilige Mozes (vandaar Mar Moussa), de Ethiopiër, een  koningszoon, die monnik was in Mar Yakub en rond 628 de marteldood stierf. Deze Mozes zou vertrokken zijn omdat hij een grotere eenzaamheid wilde opzoeken. De energieke Italiaanse jezuïet, Pater Paolo dal’Oglio heeft zich sinds 1984 ingezet voor de heropleving van  dit klooster en heeft het ook internationaal bekend gemaakt. Door de oorlog is van hem helaas niets meer bekend en algemeen wordt aanvaard dat hij door terroristen werd gekidnapt en gedood. Inmiddels is er een andere verantwoordelijke priester, de Syrische-katholieke abouna Jihad. Hij verlangt een nauwe samenwerking met het Grieks-Melchitisch katholieke klooster van Mar Yakub. Tussen beide katholieke kerken zijn er historisch bepaalde verschillen ontstaan. Abouna Jihad was aanwezig bij de recente diakenwijding van fr. Jean en van onze kant zijn wij regelmatig blijven opklimmen langs de ongeveer 500 treden naar Mar Moussa. Een samenwerking kan voor beide gemeenschappen een grote genade zijn, wat uiteraard ook geldt voor alle 5 religieuze gemeenschappen in Qalamoun (2 in Saydnaya, een in Ma’aloula, Mar Moussa in Nebek en Mar Yakub in Qâra).

Op woensdag hebben we na de “koninklijke uren” de gemeenschap van Mar Moussa in de kerk ontvangen.  Samen hebben we onder hun leiding de Eucharistie gevierd in de Syrisch katholieke ritus.  De groep telde zes broeders, waarvan drie priesters (2 Syrische, één Poolse) en drie zusters (één Syrische, een Italiaanse en een Vlaams meisje uit de Kempen). Een van de broeders is Italiaan.  Pater Jihad ging voor.  Pater Jacques gaf vooraf een inleiding over de oude Syrisch katholieke liturgie, afkomstig uit Jeruzalem. Wat een prachtige gewaden,  wat een sobere maar indrukwekkende gezangen, wat een diepe eerbied voor dit heilig mysterie! Uiteraard zijn er vele gelijkenissen met de byzantijnse Eucharistie volgens de Grieks-Melchitische ritus maar toch ook vele eigenheden. Er wordt ruim tijd besteed aan de vrije “voorbeden”.  De priester breekt voor de communie het heilig Brood en doopt ieder deeltje in het heilig Bloed vooraleer het uit te reiken op de tong. Epifanie is oorspronkelijk het feest van de verschillende “openbaringen” van God maar werd uiteindelijk met bepaalde gebeurtenissen uit het leven van Jezus verbonden: zijn geboorte in Bethlehem, de aankondiging aan de herders, het bezoek van de Magiërs en uiteindelijk de doop van Jezus in de Jordaan, als begin van zijn openbaar leven. De twee grote mysteries zijn de Menswording van God in Jezus voor de verlossing van de mensen en de Eenheid van de Drie-ene God. In zijn homilie onderlijnde abouna Jihad ook terecht het unieke van de openbaring van de Drie-ene God bij Jezus’ doopsel: “En zie, daar ging de hemel open en Hij zag de Geest Gods neerdalen in de gedaante van een duif en over zich komen; en een stem uit de hemel sprak: Dit is mijn Zoon, mijn veelgeliefde, in wie Ik welbehagen heb” (Mattheus 3, 16-17). Het is de diepste Eénheid.

Na de maaltijd bleven we in de refter waar iedereen zich voorstelde. Het bracht ons tevens naar de heroprichting van Mar Yakub. Immers, toen moeder
Agnes-Mariam op zoek was naar een plaats voor een nieuwe stichting, reed ze met de priester Jacques (toen nog frater) naar Homs. Ter hoogte van Qâra zei  abouna  Jacques dat zich hier een ruïne bevond van een heel oud klooster en moeder Agnes-Mariam wilde die bezoeken. Daarop bezocht ze de bisschop van Homs, Ibrahim Nehme die tranen in de ogen kreeg toen hij begreep  dat er na zes jaar zoeken eindelijk een mogelijkheid was om deze ruïne te herstellen.

In de kennismaking begrepen we ook hoe God zijn weg gaat in iedere broeder en zuster. Abouna Jacques werd vier maanden vastgehouden door terroristen maar kon met de hulp van een moslim ontsnappen. De spiritualiteit van Mar Moussa kunnen we samenvatten met drie woorden: stilte – handenarbeid – gastvrijheid. De eerste zorg blijft het zoeken van Gods Aanschijn, die in de stilte tot ons spreekt en ons leidt. Handenarbeid is wezenlijk voor een gezonde ontwikkeling, menselijk en geestelijk alsook voor het levensonderhoud. En in de gastvrijheid stellen we ons open voor de noden van de anderen. De gemeenschap van Mar Moussa steunt actief een Syrisch katholieke parochie in de buurt en heeft nog twee stichtingen, elk met 2 personen: in de omgeving van Rome en in Koerdistan.

Als afsluiting bezochten we de grotten en de kleine binnentuin met het St. Jozefsklooster in aanbouw.

Jezus drukte zijn diepste wens vóór zijn lijden en sterven aldus uit: “Mogen allen één zijn zoals Gij Vader in Mij en Ik in U; dat ook zij in Ons mogen zijn” (Johannes 17, 21). Bij de indrukwekkende  byzantijnse vieringen denk ik onwillekeurig terug aan de succesvolle “jeugdmissen” van de “gouden” jaren ’60. Ook in de Vlaamse Kempen was er toen een nieuwe, moderne kerk waar ‘s zondag de jeugd naartoe stroomde met hun gitaren. De jeugd kon er zich helemaal uitleven. Deze vieringen verdwenen echter even snel als ze opgekomen waren en de kerk zelf was enkele decennia later in onbruik. Kerk en Eucharistie zijn vóór alles een uitnodiging om met de grootste eerbied Gods aanschijn te zoeken en in éénheid te treden met de Drie-ene God. Het monastieke leven met zijn ontzagwekkende liturgie is hiervoor een bijzonder geschikte “smalle weg”, met blijvende waarde voor alle tijden.

En dit nog

• Onze vorige nieuwsbrief geïllustreerd met 6 video’s over de kerst- en nieuwsjaarvieringen in Syrië en 3 bijzonder inspirerende video’s over het scheppen van nieuwe vormen van christelijke oasen, o. a.met Ron Dreher: https://www.golfbrekers.be/een-verslag-uit-syrie-zonder-poco-bril-242/

*

• Het aantal doden als gevolg van de covid 19 vaccinatie is veel hoger dan aanvankelijk gedacht: prof S Bhakdi en dr M. Yeadon: https://www.globalresearch.ca/the-numbers-killed-by-these-vaccines-is-much-worse-than-what-we-thought-dr-sucharit-bhakdi-mike-yeadon/5765883
• De PCR test officieel gebruikt om dwangmaatregelen op te leggen, in de VS eindelijk erkend als zijnde onbekwaam om de ziekte te ontdekken: https://www.mondialisation.ca/bombe-le-cdc-ne-reconnait-plus-le-test-pcr-comme-une-methode-valide-pour-detecter-les-cas-confirmes-de-covid-19/5663468
• Indische staat met 240 miljoen inwoners vrij van covid 19 dank zij ivermectine: https://www.frontnieuws.com/indische-staat-met-240-miljoen-inwoners-corona-vrij-verklaard-dankzij-ivermectine/
• Een vertrouwelijk rapport van Pfizer zelf over hun covid 19 vaccin erkent de verwoestende gevolgen ervan: https://www.mondialisation.ca/le-rapport- -de-pfizer-cest-une-bombe/5663237
• Roemenië opent onderzoek naar Ursula van de Leyden omwille van de vaccins: https://liberopensiero2019.blogspot.com/2021/12/vaccini-anti-covid-la-romania-apre.html#.YdQrRnXMJNg